یونگ

یونگ:
کارل گوستاو یونگ فیلسوف و روانپزشک اهل سوئیس بود، که با فعالیتش در روانشناسی و ارائهٔ نظریاتی تحت عنوان روان‌شناسی تحلیلی شناخته می‌شود. به تعبیر «فریدا فوردهام» پژوهشگر آثار یونگ: «هرچه فرویدناگفته گذاشته، یونگ تکمیل کرده‌است.» یونگ بعضی از معروف‌ترین مفاهیم روانشناسی را ابداع کرده‌است مانند: ناخودآگاه جمعی، سایه‌ها، پرسونا، عقده‌ها، آنیما و آنیموس،برونگرایی و درونگرایی. از آثار مهم او می‌توان به روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه، تحلیل رویا، سمینار یونگ درباره‌ی زرتشت نیچه، انسان و نمادهایش، خود شناخته، انسان در جستجوی هویت خویشتن، روان‌شناسی و علوم غیبی، روح و زندگی، ناخودآگاه جمعی و کهن الگو، روان‌شناسی و کیمیاگری، رویاها، زندگی‌نامه‌ من، کتاب سرخ، راز گل رزین، ماهیت روان و انرژی اشاره کرد.
عقیده یونگ در مورد این این است که خدا، واقعیتی روانی است. دیدگاه دینی یونگ خیلی ملایم، با لطافت و منطقی است.
یکی از موضوعات قابل توجه در نظریه های یونگ، بحث پرسونا می باشد. مفهوم واژه پرسونا در مکتب روان‌شناسی تحلیلی ارائه شده توسط روان‌شناس سوئیسی کارل گوستاو یونگ عبارت است از آن چهرهٔ اجتماعی که فرد به دنیای بیرون ارائه می‌کند. به گفته یونگ: «نوعی ماسک دست‌ساز٬ که فرد برای ایجاد نهایت تأثیرگذاری بر دیگران٬ و همین‌طور برای پنهان کردن ماهیت حقیقی خود٬ از خود ابداع می‌کند». در دورهٔ رشد٬ توسعهٔ یک پرسونای دوام‌پذیر٬ بخشی اساسی برای انطباق و آماده شدن برای دوره بزرگسالی در یک دنیای بیرونی٬ واقعی و اجتماعی است. یک«خود (Ego)» قوی٬ از طریق یک پرسونای انعطاف‌پذیر با دنیای بیرون ارتباط برقرار می‌کند.یونگ ، پرسونا را در جشن فاسناخت برای توصیف تداعی میکرد.
بازل فاسناخت Basel Fasnacht

برای بیش از ۷۰۰ سال است که هرساله هزاران شهروند بازلی در حدود ساعت ۴ صبح در هوایی سرد دور هم جمع می‌شوند و منتظر چهار حلقه ساعت شهر شده تا شروع کارناوال ۳روزه را اعلام کند. در این کارناوال شرکت‌کنندگان ماسک و لباس مبدل می‌پوشند و به همراه گروه نوازنده فلوت و سایر سازهای بادی و طبلی در راستای خیابان رژه می‌روند.
ویژگی بعدی که میتوان در نظریه های یونگ یافت، کهن الگو ها می باشند:
درروان‌شناسی تحلیلی آن دسته از اشکال ادراک و دریافت را که به یک جمع به ارث رسیده‌است کهن‌الگو یا سَرنمون می‌خوانند. هر کهن‌الگو تمایل ساختاری نهفته‌ای است که بیانگر محتویات و فرایندهای پویای ناخودآگاه جمعی در سیمای تصاویر ابتدایی است. مانند اساسی‌ترین کنش‌های زیستی احتمالاً مهم‌ترین تصاویر ابتدایی در همهٔ دوران‌ها و نژادها مشترک است.
نمایی از فیلم کشتن مرغ مقلد. گریگور پک در نقش اتیکس فینچ. فیلمی که از سوی بنیاد فیلم آمریکا بهترین فیلم تمام اعصار شناخته شده‌است. شخصیت فینچ از منظر کهن الگوها سه کار انجام می‌دهد: پدر، قهرمان و ایده آلیست
یک کهن‌الگو را می‌توان همچون یک ذخیرهٔ هوش‌افزا، یک نقش سر، یا یک اثر ارثی تصور کرد که از طریق تراکم تجربیات روانی بی‌شماری که همواره تکرار شده‌اند تکوین یافته‌است. تصاویر ابتدایی محصول و مرتبط با دو عامل هستند: فرایندها و رویدادهای طبیعی که پیوسته تکرار می‌شوند و عوامل تعیین‌کننده درونی زندگی روانی و کل زندگی. این تصاویر با کمک طبیعت دوگانه به خوبی می‌توانند هر دو دسته دریافت‌های بیرونی و درونی را هماهنگ سازند و به آن‌ها معنا بخشند و اعمال انسان را در راستای همین معنا هدایت کنند. این تصاویر با هدایتغرایز ناب به درون قالب‌های نمادی، انرژی روانی را از سردرگمی عظیمی که ادراک محض پدیدمی‌آورد، خلاصی می‌بخشد. از این جهت این تصاویر قرینهٔ ضروری غرایز هستند، ولی افزون بر آن مکانیسمی هستند که بدون آن در یک وضعیت جدید ممکن نبود.
کهن‌الگوها نیز همانند دیگر مفاهیم تعریف‌شده در روان‌شناسی تحلیلی دارای دو ماهیت فردی و جمعیهستند. هرگاه نیروهای کهن‌الگویی در مقیاس گسترده فعال شوند، می‌توان انتظار نتایج خطرناک یا سودمندی داشت، زیرا کهن‌الگوها تعیین‌کنندهٔ نگرش‌های روانی و رفتار اجتماعی فرد و جمعند و هر کهن‌الگو حاوی هر دو دستهٔ ویژگی‌های مثبت و منفی است. اگر محتویات مثبت کهن‌الگو نتوانند به‌طور ناخودآگاه بروز کنند، بلکه سرکوب شوند انرژی آن‌ها به جنبه‌های منفی کهن‌الگو منتقل می‌شوند و در این حال پس از مدتی آشفتگی‌های جدی و غیرقابل کنترل در روان انسان و در جامعه بروز خواهد کرد.

کهن‌الگوها عناصر فاسدنشدنی ناخودآگاه هستند اما شکل و شمایل آن‌ها اغلب تغییر می‌کند. کهن‌الگوها عناصر روانی هم‌بسته با غرایزند که یونگ در کتاب انسان و سمبول‌هایشآن‌ها را چنین توصیف می‌کند:

ادراک، غریزه از خود دقیقاً به همان ترتیب است که خودآگاهی ادراک از فرایند عینی زندگانی است.
۸ ویژگی کهن الگو های یونگ عبارت است از :۱. تجلی ژرف از ناهشیار جمعی ۲. تفاوتی بین شکل وظاهر و محتوی یک موضوع ۳.ظاهر و شکل ها هم باهم نسبت دارد و هم کامل کننده نیستند ۴.از عناصر شخصی و اجتماعی هستند ۵.شکل ناشناخته ان میتواند به صورت غیر مستقیم در ذهن بیاید ۶.شکل ان ناشناخته است ولی تاثیرات زیاد و دائمی دارد ۷.کهن الگو ها پویا هستند ۸.یک نوع خاصیت پیشگویی دارند.

 

منابع وکیپدیا _ دیوید وولف

فروید

فروید

زیگموند فروید متولد 6می1856 در جمهوری چک می‌باشد.
 برای درک شخصیت هر فرد غیر از عوامل جسمی باید ابتدا به رابطه او با مادرش توجه شود. فروید اطلاعات چندانی ، در این‌مورد به‌جای نگذاشته و در میان رؤیاهای کتاب تعبیر رؤیا ، فقط دو مورد به مادرش مربوط می‌شود. که این دو مورد وابستگی شدید او به مادرش را نشان می‌دهد. این وابستگی که او آن را از دیگران و حتی از خود هم پنهان می‌کرد ، در شناخت شخصیت فروید و حتی در درک ، کشف‌های اساسی او، یعنی عقده ادیپ، فوق‌العاده اهمیت دارد. تعجبی ندارد که ببینیم وابستگی فروید به مادرش ، چگونه به وابستگی او به همسرش هم به‌صورت عشقی مادر گونه تجلی می‌کند. عجیب‌ترین جنبه این واسه وابستگی تضادی است که در دوره قبل و بعد زناشویی او دیده می‌شود.  فروید در سال‌های نامزدی ، یک عاشق حرارتی مشتاق و بی‌نهایت حسود بود. ولی بعد از شروع زندگی مشترک، به همسرش به‌عنوان فردی درجه دو و می‌نگریست.حتی حق طبیعی مرد برای نظارت بر زندگی زن ، یکی از عقاید فروید و ناشی از اعتقاد برتری جنس مذکر بود.
 عقاید فروید درباره‌ی زنان با اغلب مردان معمولی اروپا در سال‌های 1880 تا 1890تفاوت ندارد ، ولی فرویدی یک مرد معمولی نبود. و در بسیاری زمینه‌ها دربرابر عمیق‌ترین تعصبات عصر خود طغیان کرده بود ،  بااین‌همه در مورد زنان ، عادی‌ترین عقاید و عقاید را تکرار می‌کند، و جان استوارت میل را به‌علت عقایدی که کمتر از پنجاه سال بعد مورد قبول دنیا واقع شد ، پوچ و غیر آدمیزاد، خطاب می‌کند.
 این تفکر نشان‌دهنده این است که فروید تا چه حد زنان را در موقعیتی پستی قرار می‌دهد. فروید زنان را چون مردانی اخته می‌دید، که انگار از خود جنسیت اصیلی ندارند و همیشه به مردان حسادت می‌ورزد.  فراخود ضعیفی دارند و موجوداتی پوچ و غیر قابل اعتمادند. و پنجاه سال بعد هم که دنیا به سمت توجه به زنان تغییر می‌کرد ، و هنوز همان عقاید قبلی خود را داشت . نکته جالب‌توجه این است که فروید ، به رغم خودکاوی( روانکاوی خود ) در مورد زناشویی خویش چقدر کور و نابینا بوده‌است.  و تمام سفرها و وقت‌های استراحت خود را با دوستان و همکاران و بدون همسرش می‌گذراند .  فروید حس همدردی نداشت ، یا خیلی کم داشت . و به شیوه‌ای که ویژگی طبقه متوسط است ، فقط به خود ، خانواده خود و افکار خود علاقه داشت.
 وابستگی فروید به وجودی مادر گونه منحصر به مادر یا همسرش نبود، بلکه بعدها این وابستگی به مردان مسن‌تر چون بروئر و همسن و سالان چون فلیس و شاگردانی چون یونگ هم منتقل شد. ولی درعین‌حال فروید برای نشان‌دادن استقلال خود  ، غرور تندوتیزی داشت و از مورد حمایت واقع شدن ، ابراز تنفر می‌کرد و خشمگین می‌شد. و این حس باعث شده بود که او آگاهی از وابستگی خود به دیگران را سرکوب کند و زمانی‌که دوستانش موفق نمی‌شدند ،  تا نقش مادری را کاملاً در مورد او ایفا کنند ، با قطع رشته‌ی دوستی ، این رابطه را مطلقاً انکار می‌کرد.  دوستی های بزرگ او همیشه شبیه یکدیگراند :  دوستی شدید برای چند سال و سپس قطع کامل رشته دوستی و تنفر تا صد طرح تا سرحد مرگ .
این سرنوشت دوستی او با بروئر ،  فلیس ، یونگ ، آلفرد آدلر رانگ و حتی شاگرد وفادارش فرنتسی بود که هرگز تصور نمی‌کرد روزی از فروید و نهضت او جدا شود. از نظر فروید ،یونگ می‌توانست آینده‌ی جنبش روان‌کاوی را تضمین کند، بااین‌همه رشته‌ی دوستی با او را نیز پاره کرد.   اما در قطع رابطه‌ی فروید با یونگ با قطع رابطه او با بروئر، فیلیس آدلر و دیگران تفاوتی وجود داشت .  اختلاف علمی فروید و یونگ اساسی‌تر از اختلاف عقیده فروید با دیگران بود. فروید مرد خردگرا بود و هدف او از درک ضمیر ناخودآگاه ، مهار کردن آن بود. اما یونگ به نسبت رمانتیک و ضد خردگرایی تمایل داشت و به اصالت خرد فکر و هوش شک داشت و ضمیر ناخودآگاه را معرف نا خردگرایی و عمیق‌ترین سرچشمه‌ی فرزانگی می‌دانست.
 باورهای دینی فروید چه بودن؟ باورهای دینی و آشکار است ، زیرا او اعتقادات خود را به‌وضوح در آثارش ، مخصوصاً آینده‌ی یک پندار، بیان کرده‌است .  و ایمان به خدا را تثبیتی است آرزوی حفاظت و حمایت کامل توسط وجودی پدرگونه می‌داند ؛ بیان میلی برای کمک گرفتن و نجات پیدا کردن ، در حالی که بشر با رهایی از پندار های کودکان و به کار گیریه نیروی خود و مهارت خود اگرنتواند خود را نجات بدهد ،دست‌کم می‌تواند به خود کمک کند . او آیین مذهبی را تقلیدی از آیین روان رنجورانه میدانست.
 از نظر فروید دین خطرناک است ، زیرا : 1) به تقدیس و درست جلوه دادن مطالب غلط و ایجاد احساسات نادرست و منفی کمک می‌کند 2) دین که همان باور به یک امر موهوم در ذهن انسان است مانع رشد فکری و تفکر انتقادی می‌شود که در دین همیشه این مطالب نکوهش شده و در دیگر حوزه‌های فکری اثر می‌گذارد زیرا دین اصولاً در مورد همه چیزها ان اظهار نظر کرده ممنوعیت تفکر انتقادی موجب فقر خرد در انسان می‌شود تفکر باید آزاد باشد فروید مستقیماً دین را عامل عقب‌ماندگی انسان‌ها در طی قرون می‌داند با گسترش روشن‌فکری در اروپا دانش گسترش یافت به‌طوری‌که در بازه زمانی بسیار کوتاهی تولید دانش و خرد به چندین برابر قبل رسید که از سکولار کردن علم توسط گالیله شروع و در فلسفه از ایپک لذا با دکارت به بعد شروع می‌شود به‌ طورخلاصه باور دینی موجب تحقیر خرد می‌شود 3) دین اخلاق را بر پایه‌های متزلزل قرار می‌دهد اگر اعتبار هنجارهای اخلاقی بر معیار اطاعت یا عدم اطاعت از خدا باشد با اطاعت یا عدم اطاعت از خدا نیز تقویت یا سست خواهند شد به‌همین دلیل عقب‌نشینی دین باعث کم‌رنگ شدن اخلاق خواهد شد که امروزه بسیاری از فلاسفه این مطلب فروید را قبول ندارند.

 

منابع : کتاب رسالت زیگمویند فروید نوشته اریش فروم و وکیپدیا

تحقیق درباره دین و ازمایشگاه

هم‌بستگی منفی میان دین‌داری و تحصیلات( بالاخص در سطح عالی)
 مروری بر متون پژوهشی در ایران،  بالاخص شهر تهران نشان می‌دهد که از هر شاخص رفتاری که برای دین‌داری یا تعلقات مذهبی مردم استفاده کنیم تحصیلات هم‌بستگی منفی با دین‌داری دارد. و در دو تحقیق دکتر اسدی و همکاران در هزار و سیصد و پنجاه و سه و هزار و سیصد و پنجاه و هشت نتایج حاکی از آن بود که با بالا رفتن سطح تحصیلات پاسخ‌گویان از میزان نماز خواندن، روزه گرفتن، نذرونیاز و پرداخت خمس و زکات کاسته می‌شود. پژوهش دیگری در سال هزار و سیصد و هفتاد و چهار در مناطق شهری ایران انجام گرفت که حاکی از آن بود که سواد در سطح عالی، با شاخص‌های متنوع رفتار مذهبی مثل رفتن به مجالس روضه‌خوانی، شرکت در نماز جماعت مساجد، رفتن به زیارت اماکن مذهبی، نذر کردن و شرکت در جلسات دعا و نیایش ارتباط معکوس دارد. نتایج مربوط به شهر تهران همین پژوهش نیست که در سال هزار و سیصد و هفتاد و هفت انتشار یافت. مبین این واقعیت بود که با افزایش سواد (به‌ویژه در سطح دانشگاهی) رفتارهای مذهبی نام‌برده‌شده، افت محسوسی کرده است.( محسنی 1377)
 در خارج کشور نیز فرآیند مشابهی مشاهده‌شده است .  و به‌عنوان نمونه در پژوهشی جامع چنین نتیجه‌گیری شده است :  چنانچه شاخص دینداری ، فراوانی انجام فرایض دینی باشد دراین‌صورت گروه‌های کمتر تحصیل‌کرده اند .  به‌این‌ترتیب با توجه به این‌که مردم روزبه‌روز از لحاظ تحصیلات عالی پیشرفته‌تر می‌شوند، آیا باید منتظر کاهش تعلقات مذهبی مردم باشیم؟ و یا این‌که نتیجه بگیریم که افراد تحصیل‌کرده دانشگاهی، غالبا به‌علت موقعیت اجتماعی‌شان از لحاظ انجام رفتارهای مذهبی نه اعتقادات و جنبه‌های شخصی مذهب کمتر فعال اند؟  در این پژوهش یک گام به جلوتر آمده و با توجه به سطح تحصیلات والدین، دین‌داری فرزندان نوجوان آنان را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم . یعنی آیا ارتباط معکوس تحصیلداری با دین‌داری بزرگسالان ، برای فرزندان آنان نیز قابل صدق است؟ به‌عبارت‌دیگر: آیا دینداری فرزندان نوجوان خانواده‌های تحصیل‌کرده دانشگاهی کمتر از فرزندان نوجوان سایر خانواده‌هاست؟ چرا؟
 اگر تحصیلات والدین هم‌بستگی منفی با دین‌داری خودشان و نوجوانانشان داشته باشد باید واقعیتی را که حاکم بر کلیه تبیین‌های نظری خواهد بود پذیرفت. و آن نقش تعیین‌کننده خانواده‌ها در جامعه‌پذیری مذهبی فرزندانشان، حتی در سنین نوجوانی است .
به‌نظر می‌رسد در میان سازمان‌ها و کارگزاران جامعه‌پذیری در ایران( مثل خانواده، مدرسه، همسالان و رسانه‌های جمعی) خانواده عامل اصلی و تعیین‌کننده در اجتماعی کردن افراد باشد. تأثیر مدرسه در منش و شخصیت کودکان، احتمالاً مبالغه‌آمیز و بی‌اساس است. و تاثیر واقعی، اصیل و پایدار در خانه و خانواده است. (موریس 1373)
تبیین‌های نظری احتمالی برای این هم‌بستگی منفی میان تحصیلات و دین‌داری والدین و فرزندانشان: یک احتمال این است که فراگرد تحصیلات، بالاخص در سطوح آموزش عالی، خودبه‌خود ارزش‌های دنیوی و غیردینی را تشویق و ترویج می‌کند؛ یکی به این دلیل که در درس‌های دانشگاهی بر این ارزش‌ها تاکید می‌شود (ماهیت سکولار علوم جدید) و نیز بدین‌جهت که افراد دانشگاهی در محیطی قرار می‌گیرند که نسبت یک چنین افرادی بیشتر است. براساس این چارچوب نظری که تبیین گرایشی نام دارد،  والدین تحصیل‌کرده به‌علت سرشت سکولار تحصیلات عالی به تدریس دین‌داری شان از حیض از حیث بینش ، گرایش و رفتاری تضعیف‌شده و برهمین اساس فرزندانشان را نیز تربیت می‌کنند.  اما تبیین احتمالی دیگری به نام تبیین موقعیتی نیز وجود دارد که در مورد موقعیتی که افراد تحصیل‌کرده در جامعه دارند صحبت می‌کند.  طبق این تبیین برای والدین تحصیل‌کرده دانشگاهی، اهمیت تحصیلات فرزند در جهت حفظ موقعیت اجتماعی است . درحالی‌که برای سایر والدین ، افزایش تحصیلات فرزندان تلاشی است برای ارتقای موقعیت اجتماعی آنان .  یعنی والدین تحصیل‌کرده برای حفظ و بازتولید موقعیتی که برایشان فراهم‌شده تلاش می‌کنند.  و توفیق علمی فرزندان به تحصیلات والدین بستگی پیدا می‌کند که بالاترین مدرک تحصیلی ایشان آن را تعیین می‌کنند . و چون والدین تحصیل‌کرده به‌منظور حفظ منزلت و موقعیت اجتماعی خانواده اصرار دارند که فرزندان بیشتر درس بخوانند ، توجه و تاکید کمتری به ایام مراسم، مناسک و سایر امور مذهبی فرزندانشان نشان می‌دهند.
 درمجموع براساس چارچوب نظری (مدل موقعیتی) می‌توان استنباط کرد که دین‌داری ضعیف‌تر فرزندان خانواده تحصیل‌کرده دانشگاهی، نسبت‌به سایر خانواده‌ها بهایی است که این نوع خانواده‌ها، برای موقعی موفقیت تحصیلی فرزندان و بازتولید معمول موفقیت اجتماعی خانواده‌ها، می‌پردازند.
 از طرف دیگر همان‌طور که پارستز مطرح کرده ، از لحاظ نقش‌های ساختی در آن خانواده ، جان جنبه ابزاری نقش پدر و جنبه ابزاری یا اظهاری نقش مادر بیشتر است . بنابراین جامعه‌پذیری و تربیت فرزندان که بیشتر جنبه عاطفی و حمایتی دارد، اغلب تحت تاثیر مادر است ، که نقش مربی اصلی درون خانواده را به‌عهده دارد و پدر غالباً نقش نان‌آور خانواده را ایفا می‌کند. بر این اساس تحصیلات پدر اثر چندانی بر تعلقات مذهبی فرزندان ندارد و بیشترین اثر مربوط به تحصیلات مادر است.

منبع : نشریه علوم اجتماعی - خانواده ، دانشگاه و جامع پذیری مذهبی نویسنده محمدرضا طالبان